بیماری آدیسون

بیماری آدیسون کمبود هورمون‌های قشر غدد فوق کلیوی می باشد.
غدد فوق کلیوی یا غده‌های آدرنال یک جفت غده درون‌ریز هستند که هورمون‌های مختلفی را می‌سازند.
به هورمونهای مترشحه از بخش قشری غده فوق کلیوی کورتیکواستروئیدها گفته می‌شود. کورتیکواستروئیدها به دو گروه عمده مینرالوکورتیکوئیدها مانند آلدوسترون و گلوکوکورتیکوئیدها مانند کورتیزول تقسیم‌بندی می‌شوند.
این دو غده، هر کدام بر روی کلیه‌ها قرار دارند. هر غده، یک بخش خارجی به نام بخش قشری و یک بخش داخلی به نام بخش مغزی دارد .
قشر آدرنال سه نوع اصلی از هورمون‌های استروییدی را تولید می‌کند:
* آلدوسترون که در تنظیم فشار خون و تنظیم فشار اسمزی نقش دارند
* کورتیزول و کورتیزون، که عملکرد آن‌ها در تنظیم سوخت‌وساز و سرکوب دستگاه ایمنی می‌باشد.
*آندروژن‌ها که در غده جنسی و سایر اندام‌های هدف، به هورمون‌های جنسی کاملاً کاربردی تبدیل می‌شوند.

بخش مغزی آدرنال

* کاتکول‌آمین‌هایی را می‌سازد که در هنگام مواجه بدن با شرایط استرس زا، موجب پاسخ جنگ یا گریز می‌شوند.

شماری از بیماری‌های سیستم درون‌ریز به ناکارآمدی غدد فوق کلیوی مربوط می‌شوند.
* ساخت بیش از حد کورتیزول منجر به سندرم کوشینگ می‌شود،
* اگرتولید کورتیزول کافی نباشد، باعث ایجاد بیماری آدیسون می‌شود.
*هیپرپلازی مادرزادی آدرنال یک بیماری ژنتیکی است که در اثر اختلال در مکانیسم‌های غدد درون ریز به وجود می‌آید.
بیماریزایی :
بیماری آدیسون بیماری نادری است که شیوع آن در مردان و زنان تقریباً برابر است. علایم بیماری ممکن است به آهستگی و در طی چند ماه تا چند سال بروز کنند و در هر سنی قابل مشاهده‌است.
علت بیماری معمولاً عبارت است از تخریب تدریجی و پیش‌رونده غدد فوق‌کلیوی احتمالاً به دلیل خود ایمنی. البته نارسایی غدد فوق کلیوی ممکن است به دنبال بیماری‌هایی مانند سل، سرطان، بیماریهای هیپوفیز و قطع ناگهانی مصرف کورتون نیز ایجاد شود .

علائم بیماری آدیسون

احساس ضعف و خستگی، دل درد و حالت تهوع و اسهال، کاهش اشتها و وزن، اسهال، سردرد، تعریق، احساس سردی بدن در تمام ساعات، تغییر رفتار و خلق و خوی (افسردگی، پرخاشگری) کاهش فشار خون تا وضعیت از حال رفتگی، تیرگی رنگ پوست، پیدایش لکه‌های سفید روی پوست، ریزش مو. برخی از این علائم به دلیل دفع سدیم و نمک در ادرار است.
تشخیص:

• Cortisol
• ACTH
• ACTH stimulation test
• Aldosterone
• Electrolytes (Na, K, CL, C02),
• BUN, Creatinine
• Renin activity,
• 21-hydroxylase autoantibodies

در تشخیص به جز علائم بالینی، آزمایش‌های پاراکلینیکی نیز بسیار مفیدند. در آزمایش خون اغلب کاهش سدیم و قند و افزایش کلسیم، پتاسیم و ائوزینوفیلها و اسیدوز متابولیک دیده می‌شود. یکی از مهمترین تست‌های تشخیصی در خصوص این بیماری بررسی پاسخ غده فوق کلیوی به ترشح هورمون هیپوفیزی ACTH می‌باشد (ACTH stimulation test). در این آزمایش پس از اندازه‌گیری سطح کورتیزول پلاسما، هورمون هیپوفیزی تزریق می‌شود ، بدیهی است در افراد مبتلا به نارسایی غده آدرنال تزریق این هورمون موجب افزایش قابل توجه ترشح کورتیزول نخواهد شد.
درمان:
درمان بیماری با جایگزینی هورمونهای آدرنال می باشد که معمولاً به صورت خوراکی است. کمبود گلوکوکورتیکوئیدها با مصرف قرص خوراکی هیدروکورتیزون یا پردنیزولون جبران می‌شود.